Λίγα λόγια για τον  καρκίνο του νεφρού

Ο καρκίνος του νεφρού, ο 3ος συχνότερος καρκίνος του ουροποιητικού συστήματος αποτελεί σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως. Aποτελεί μια κακοήθεια με αυξανόμενη επίπτωση διεθνώς καθώς όλο και περισσότεροι ασθενείς διαγιγνώσκονται σε αρχικά συνήθως στάδια στα πλαίσια συμπτωματικού προληπτικού ελέγχου, ακόμα και με απλές απεικονιστικές εξετάσεις. Για πολλές δεκαετίες ασθενείς με καρκίνο νεφρού σε προχωρημένο στάδιο είχαν ελάχιστες και μη αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος όσον αφορά την  αντιμετώπιση του καρκίνου του νεφρού, ιδίως στα προχωρημένα στάδια. Πλέον ζούμε μια νέα εποχή για τους ασθενείς, με πρωτοποριακές καινοτομίες στη θεραπευτική του καρκίνου του νεφρού που έχουν φέρει επανάσταση στη διαχείριση του, προσφέροντας καλύτερη ποιότητα ζωής και επιβίωση.

Τι προκαλεί καρκίνο νεφρού;

Οι ακριβείς αιτίες του καρκίνου του νεφρού παραμένουν ακόμη αδιευκρίνιστες. Αύξηση του κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνο νεφρού έχει συσχετιστεί με την ηλικία, το κάπνισμα, την παχυσαρκία και ορισμένες σπάνιες κληρονομικές παθήσεις όπως για παράδειγμα το σύνδρομο vonHippel-Lindau.

Τι συμπτώματα έχει ένας ασθενής με  καρκίνο νεφρού;

Οι περισσότεροι ασθενείς με καρκίνο του νεφρού δεν εμφανίζουν συμπτώματα στα πρώιμα στάδια της νόσου. Καθώς ο καρκίνος εξελίσσεται, όμως, μπορεί να προκαλέσει πόνο στην περιοχή του νεφρού, αίμα στα ούρα, πυρετό και απώλεια βάρους. Είναι σημαντικό να επισημαίνουμε ότι αυτά τα συμπτώματα μπορούν να οφείλονται και σε άλλες παθήσεις, επομένως η διάγνωση απαιτεί εξειδικευμένη αξιολόγηση από ιατρούς.

Πως μπαίνει η διάγνωση του καρκίνου του νεφρού:

Η διάγνωση του καρκίνου του νεφρού γίνεται με χρήση διάφορων ιατρικών εξετάσεων, συμπεριλαμβανομένων των απεικονιστικών εξετάσεων όπως αξονική και μαγνητική τομογραφία και βέβαια με τη λήψη βιοψίας.

Ποια είναι η σωστή θεραπεία του πρώιμου καρκίνου του νεφρού:

Στο αρχικό στάδιο, όταν δηλαδή ο καρκίνος εντοπίζεται μόνο στον νεφρό, όλο και περισσότερο έδαφος κερδίζουν σύγχρονες ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές τεχνικές όπως η λαπαροσκοπική ή ρομποτική νεφρεκτομή. Οι τεχνικές αυτές προσφέρουν στους ασθενείς μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο και ταχύτερους χρόνους ανάρρωσης. Επιπλέον σε αρκετές περιπτώσεις γίνεται μερική νεφρεκτομή και όχι ριζική, με αποτέλεσμα να διαφυλάσσεται όσο το δυνατόν περισσότερο η νεφρική λειτουργία των ασθενών μετά το χειρουργείο, καθώς αφαιρείται μόνο ο όγκος και όχι όλος ο νεφρός. Η σωστή και έγκαιρη διάγνωση είναι καίρια για την αποτελεσματική θεραπεία. Εκτός από το χειρουργείο,  σημαντική θέση έχει η  χορήγηση συστηματικής θεραπείας από Παθολόγο Ογκολόγο, ιδίως στα προχωρημένα στάδια της νόσου

Ποιες είναι οι σημαντικότερες εξελίξεις στη θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου νεφρού;

Συστηματικές θεραπείες ονομάζονται οι θεραπείες που χορηγούνται είτε από το στόμα, είτε ενδοφλεβίως. Ο καρκίνος του νεφρού θεωρείται ανθεκτικός στη χημειοθεραπεία καρκίνος και επομένως η χημειοθεραπεία δεν έχει καμία απολύτως θέση σε κανένα στάδιο της νόσου.

Η 1η σημαντική εξέλιξη της συστηματικής θεραπείας ήταν οι στοχεύουσες θεραπείες, με φάρμακα που λέγονται αναστολείς κινάσης τυροσίνης (TKIs). Φάρμακα όπως το Sunitinib, Pazopanib και Axitinib δρουν αναστέλλοντας επιλεκτικά συγκεκριμένους μοριακούς στόχους μέσα στον όγκο, εμποδίζοντας έτσι την ανάπτυξη και την επιβίωσή τους. Χορηγούνται συνήθως από το στόμα, με αξιοσημείωτη αποτελεσματικότητα στη θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου του νεφρού. Πλέον υπάρχει εμπειρία  ετών, αλλά και νεότερης γενιάς πιο δυνατά φάρμακα, όπως το Cabozantinib και το Lenvatinib.

Αυτές οι θεραπείες έχουν δείξει ένα ευνοϊκό προφίλ παρενεργειών σε σύγκριση με την κλασική χημειοθεραπεία, με αποτέλεσμα καλύτερη ανοχή και συμμόρφωση των ασθενών.

Η 2η σημαντική εξέλιξη στην θεραπεία του καρκίνου του νεφρού είναι η σύγχρονη ανοσοθεραπεία με φάρμακα που λέγονται αναστολείς σημείων ελέγχου (ICI). Τα φάρμακα αυτά αποτελούν πραγματική επανάσταση στη θεραπεία διαφόρων κακοηθειών, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου του νεφρού. Τα ICIs χορηγούνται ενδοφλεβίως και ουσιαστικά δρουν ξεκλειδώνοντας το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς ώστε να αναγνωρίζει και να επιτίθεται στα καρκινικά κύτταρα πιο αποτελεσματικά.

Παράγοντες όπως το Nivolumab, το Pembrolizumab και άλλοι, στοχεύουν πρωτεΐνες που αναστέλλουν τις ανοσολογικές αποκρίσεις, ενεργοποιώντας έτσι ξανά τους φυσικούς αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού κατά του καρκίνου. Οι κλινικές δοκιμές έχουν δείξει εντυπωσιακά αποτελέσματα, με βελτιωμένα ποσοστά ανταπόκρισης και σημαντική παράταση επιβίωσης σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του νεφρού. Πρόσφατα μάλιστα, η προληπτική χορήγηση ανοσοθεραπείας με Pembrolizumab μετά από νεφρεκτομή έδειξε ότι μειώνει σημαντικά την πιθανότητα υποτροπής σε ασθενείς με πρώιμο καρκίνο νεφρού υψηλού ρίσκου.

Η 3η και πιο πρόσφατη σημαντική εξέλιξη στην θεραπεία του προχωρημένου καρκίνου νεφρού είναι χορήγηση συνδυασμού ανοσοθεραπείας ή/και στοχεύουσας θεραπείας. Φαίνεται πως όταν συνδυάζονται οι 2 αυτές κατηγορίες φαρμάκων έχουν ως αποτέλεσμα σημαντικά μεγαλύτερη επιβίωση των ασθενών.

Ποια είναι η πρόγνωση ασθενών με προχωρημένο/ μεταστατικό καρκίνο νεφρού;

Τα πρόσφατα επικαιροποιημένα αποτελέσματα εγκριτικών μελετών, δείχνουν πως συνδυασμοί  ανοσοθεραπειών όπως Nivolumab-Ipilimumab ή Nivolumab+Cabozantinib ή Pembrolizumab+Axitinibκ.ο.κ μπορούν να προσφέρουν ακόμα και μακροχρόνιες υφέσεις σε μεταστατικό καρκίνο νεφρού. Μπορούμε επομένως ρεαλιστικά πλέον να μιλάμε για πιθανότητα ακόμα και ίασης σε ένα ποσοστό ασθενών, οι οποίοι πριν από λίγα χρόνια είχαν πτωχή πρόγνωση.

Τι μας επιφυλάσσει το μέλλον όσον αφορά τον καρκίνο νεφρού ;

Το μέλλον της θεραπείας του καρκίνου του νεφρού φαίνεται πολλά υποσχόμενο, με συνεχή έρευνα και ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων. Ο εντοπισμός βιοδεικτών και γενετικών μεταλλάξεων που σχετίζονται με τον καρκίνο του νεφρού μπορεί να συνεισφέρει ακόμα περισσότερο στην έγκαιρη διάγνωση, την καλύτερη πρόγνωση και την εξατομικευμένη επιλογή θεραπείας. Οι πρόοδοι στις υγρές βιοψίες με απλή αιμοληψία και στις μη επεμβατικές τεχνικές απεικόνισης θα διευκολύνουν την παρακολούθηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας στους ογκολόγους να προσαρμόζουν ανάλογα τις θεραπευτικές στρατηγικές. Επιπλέον, οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση θα συμβάλουν σε ακριβέστερη διαστρωμάτωση κινδύνου, σχεδιασμό θεραπείας και πρόβλεψη των αποτελεσμάτων της θεραπείας.

Συμπερασματικά

Ο τομέας της θεραπείας του καρκίνου του νεφρού εξελίσσεται με ραγδαίο ρυθμό, προσφέροντας συνεχώς βελτιωμένα αποτελέσματα. Οι ελάχιστα επεμβατικές επεμβάσεις, οι στοχεύουσες θεραπείες, η σύγχρονη ανοσοθεραπεία και η μοριακή ιατρική ακριβείας, αποτελούν την νέα ελπιδοφόρα εποχή της διαχείριση του καρκίνου του νεφρού.